Het lijkt zo logisch: wil je weten of een kind een tekst begrijpt, dan geef je een toets. Het juiste antwoord is het bewijs en de toetsscore laat zien of het kind het ‘kan’.

Tsja… Ik ben niet echt tegen toetsen, maar in het geval van leesbegrip is een toets niet de manier om te meten of een kind begrepen heeft wat hij leest. En vooral niet waar het mogelijk in het denken en doen mis gaat. Zit het misschien in volgehouden aandacht? Kinderen kunnen zich echt niet 45 minuten achter elkaar concentreren op een aantal losse teksten die ze ook nog eens vaak helemaal niet interessant vinden. De score zegt dan meer over hun ‘cognitive load’, werkgeheugen en concentratie dan over het leesbegrip.
Of zit het in de voorkennis over de betreffende onderwerpen? Voor een kind dat niet weet wat steenbokken zijn, is het een stuk lastiger om de vragen bij die toetstekst goed te beantwoorden dan voor een kind dat het al wel weet.

Wat ook belangrijk is: leesbegrip is niet eenzelfde soort vaardigheid als rekenen of spelling, waarbij een antwoord gewoon echt goed of fout kan zijn. Leesbegrip is een denk- en redeneervaardigheid, waarbij het gaat om het interpreteren van taal. Het is een proces waarin je wil weten hoe een kind informatie oppakt, ordent, verbindt aan de rest van de tekst en zijn kennis en hoe hij controleert of zijn interpretatie klopt.

Beter is het om naar het hele lees- en denkproces te kijken en te zorgen dat je een echte indruk hebt van elk kind. Als je goed weet waar je op moet letten, dan kun je je bevindingen daarover vastleggen. Op die manier kijk je echt naar de verschillende facetten van de leesbegripsontwikkeling en kun zien waar het kind nog wat nodig heeft en op welke gebieden al wel  vooruitgang is.
Natuurlijk is het fijn als je daar een handvat bij hebt en daarom heb ik de relevante factoren bij elkaar gezet. Je vind de relevante factorenkaart in mijn boek.