“Als leesbegrip een cyclisch proces is, hoe kan ik daar in mijn praktijk dan aan werken?” Dat begint met het kennen en kunnen herkennen van de fases van de cyclus: de fases van de LeesInzichtspiraal.
In het LeesInzicht-model wordt leesbegrip gezien als een cyclisch en dynamisch proces. Kinderen doorlopen telkens opnieuw tien fasen terwijl ze met teksten of onderwerpen aan de slag zijn. Het begint bij het (uitgebreid) ophalen en bespreken van voorkennis, waarbij je steeds opnieuw uitlegt wat het nut daarvan is. Hierdoor krijgt het kind de metacognitieve kennis om het te gaan toepassen.
Dit wordt gevolgd door het lezen van de tekst, waarbij je samen zoekt naar nieuwe informatie en werkt aan het leggen van verbanden.
Door met het kind in gesprek te gaan, leert hij hoe hij betekenis kan geven aan de tekst en aan de nieuwe kennis. Als dat nodig is, stel je samen eerdere inzichten bij. Ook als jij zelf iets nieuws hebt geleerd – dat komt bij mij ook regelmatig voor! – bespreek je dat. “Gôh, ik dacht eerst…”
In de volgende fasen leer je het kind om de informatie in een bredere context te plaatsen, dus buiten de tekst. Dat lijkt ingewikkeld, maar omdat je bij de belevingswereld van het kind blijft, valt dat echt wel mee. Bijvoorbeeld: ik las met een leerling over de smaak zout (in “smaakspoken“), waarbij werd verteld dat zoete dingen zóeter smaken met wat zout, zoals een tomaat. Ik vertelde dat dat ook zo is bij chocolademelk en dat ging mijn leerling toen thuis uitproberen. Zo simpel kan het zijn.
Daarmee zorg je dat de nieuwe informatie wordt verbonden aan eigen ervaringen en verdiept het begrip.
Aan het eind van deze cyclus kijk je samen terug op het (lees- en leer-)proces en bespreek je hoe ze dat wat ze leerden uit de tekst maar ook over het lezen kunnen gebruiken in andere situaties.
Deze spiraal laat zien dat leren begrijpen geen rechte lijn is, maar een voortdurend proces van verdiepen, verbinden en bijstellen.
Hoe lang je met elke fase bezig bent, is afhankelijk van het kind: welke fase heeft het meeste aandacht nodig? Dat merk je als je er met een kind aan werkt en hoe bewuster en hoe vaker je met de LeesInzichtspiraal werkt, des te meer krijg je het in de vingers.
In LeesInzicht – van woorden naar wereld in het brein leg ik de LeesInzichtspiraal helemaal uit en in de LeesInzicht cursussen komt het natuurlijk ook uitgebreid aan de orde.